Carpoolplaatsen filteren uit NWB data met QGIS

Rijkswaterstaat stelt de bron Nationaal Wegenbestand beschikbaar via PDOK als een downloadbaar bestand. Deze NWB bevat alle wegassen en hectometrering in Nederland, van zowat alle wegen. Van snelwegen tot fietspaden, het zit er in. In een eerdere blog is al uitgelegd hoe je deze databron netjes kunt presenteren, en zelfs per soort weg een andere stijl toepassen.

Maar je kunt nog veel meer doen met deze databron, bijvoorbeeld alle carpoolplaatsen in Nederland filteren.

Filteren op code

Als je de administratieve data bekijkt van de aslijnen, dan zie je dat daar cryptische namen worden gebruikt voor de velden. ‘wvk_id’, ‘jte_id_beg’, ‘bst_code’, noem maar op. Er is op het internet gelukkig documentatie te vinden en daaruit blijkt dat het veld ‘bst_code’ omschrijft wat voor type weg het is. Maar de waarden die voorkomen, zijn zelf ook cryptisch. ‘RB’ voor rijbaan en ‘AFR’ voor afrit zijn nog redelijk te gokken, maar ‘PST’, ‘VWB’ of ‘WIS’? Er is in ieder geval documentatie waar je ook die waarden kunt vinden. En zo kom je erachter dat de code ‘PC’ staat voor ‘Parkeren Carpool’.

Nu kun je in QGIS eenvoudig filteren op deze waarde. Bijvoorbeeld op categorie, maar het kan bijvoorbeeld ook met een expressie.

Wat je het prettigst vindt werken natuurlijk. 

Om het werkbaar te houden, kun je de gevonden lijnen exporteren naar een ander bestand, wat dan veel lichter is om mee te werken dan die 800 MB die het NWB bestand zelf omvat. In de Layer panel kun je met de rechter muisknop op de sub-laag ‘PC’ kiezen voor Objecten selecteren, zodat ze fysiek geselecteerd zijn in QGIS. Vervolgens kies je op de Layer voor Exporteren > Geselecteerde objecten opslaan als om alleen die objecten op te slaan in een nieuwe GeoPackage. Om de data gelijk wat op te schonen, kun je alle velden uitzetten behalve ‘wpsnaam’ en ‘stt_naam’.

De nieuwe GeoPackage kan gelijk worden toegevoegd als Layer en daarna kun je de oorspronkelijke Layer (dat volledige NWB bestand) weer loskoppelen. Als het goed is zie je in heel Nederland de bekende carpoolplaatsen (er vanuit gaande dat de data compleet is en klopt).

De carpoolplaatsen bestaan soms uit meerdere losse lijnstukken. Je zou verwachten dat QGIS de losse lijnstukken wel eenvoudig kan joinen maar dat werkt helaas niet zo. Er schijnt wel een plugin voor te bestaan die je dan eerst moet installeren, maar wat er met de data gebeurt, en of alle carpoolplaatsen aan elkaar worden geknoopt, is niet bekend. Voor nu kun je het zo laten, als je de locaties met namen exporteert naar Excel, zou je daar ook een uniek filter kunnen toepassen.

Exporteren naar Excel

Wil je de data exporteren naar Excel, dan is het handig als je ook de X en Y van elke carpoolplaats meeneemt in de export. Maar de data bevat alleen de straatnaam en woonplaats.

Dit kun je zien als je de attributentabel opent van die laag. Om een X en Y toe te voegen, stel je de attributentabel eerst in op wijzigbaar, dat kun je doen met het potlood-icoontje links op de knoppenbalk van de tabel. Daarna zoek je ergens rechts van het midden naar een knopje om een veld toe te voegen. Geef het veld een naam en stel in dat dit een decimaal getal moet bevatten.

Daarna kun je in de taakbalk van de tabel in het keuzeveld het nieuwe veld selecteren, en als expressie het volgende opgeven:

x(@geometry)

Dit zorg ervoor dat je van elke geometrie de X van de centroid opvraagt. Met de knop Alles bijwerken zal elke regel gevuld worden met de X-waarde.

Doe dit ook voor een veld met de naam ‘Y-coördinaat’. Nu heb je bij elk lijnstuk ook een X en Y. Vervolgens kun je deze Layer exporteren naar Excel, waarbij de velden met de naam, de woonplaats en de X en Y als kolommen in Excel worden gevuld. 

Je zit alleen nog met het probleem dat er bij sommige carpoolplaatsen meerdere lijnen voorkomen. Je zou kunnen uitzoeken of je in QGIS dit kunt beperken, bijvoorbeeld het joinen van de lijnstukken (bijvoorbeeld alles wat binnen 100m of iets dergelijks bij elkaar ligt), maar je zou het evengoed in Excel kunnen doen (met de functie Dubbele waarden verwijderen waarbij je alleen op de straatnaam en woonplaats filtert). Uiteindelijk zegt de X en Y niet zo heel veel, dat wil zeggen dat als je van 4 lijnstukken nog maar 1 locatie overhoudt, dat dit prima is. Je zult het hooguit gebruiken om een marker te tonen op een grote overzichtskaart, en niet om op de centimeter te willen weten waar de carpoolplaats zich bevindt.